ام عبدالله بنت حسن
فاطمه، دختر
حسن بن
علی بن
ابی‌طالب (علیه‌السلام)، از کسانی است که در
کربلا حاضر بوده و در زمره
اسیران کربلا می‌باشد.
ام عبدالله
فرزند
امام مجتبی (علیه‌السلام)، نامش فاطمه و مادرش
ام ولد است. به او ام عبده
و ام محمّد نيز گفته‌اند.
مادر ایشان نیز ام اسحاق دختر
طلحة بن عبیدالله التیمی بوده است.
ظاهراً
کنیه مشهور ایشان ام عبدالله است
و برخی اُم الحسن
را نیز ذکر کرده‌اند.
او با
امام سجاد (علیه‌السلام) ازدواج كرد و از وى چهار فرزند به نام‌هاى
امام محمد باقر (علیه‌السلام)، حسن، على و عبدالله متولد شد.
او اولین علوی بود که با یک علوی دیگر
ازدواج کرد.
به همین جهت، امام باقر (علیه‌السلام) فرزند این دو
را «هاشمی من هاشمیین علوی من علویین؛ یک هاشمی که از پدر و مادر هاشمی است و یک علوی که از پدر و مادر علوی است» توصیف کرده‌اند.
او در خاندان امام حسن (علیه‌السلام)، در
صداقت و
راستگویی، بى‌نظير و نخستين زن علويه بود كه فرزند علوى (امام باقر (علیه‌السلام)]] ) به دنيا آورد.
ام عبدالله با عموى بزرگوارش،
امام حسین (علیه‌السلام) به كربلا آمد و در لباس
اسارت به
کوفه و
شام برده شد. در دوران اسارت شاهد در غل و زنجير بودن
همسر (امام سجاد (علیه‌السلام))،
گرسنگی و
تشنگی فرزند (امام محمد باقر (علیه‌السلام)) و ديدن سرهاى خويشاوندان بر نيزه بود.
در منابع كهن و اخير اطلاعات ديگرى درباره‌ى نامبرده وجود ندارد.
فاطمه دختر امام حسن (علیه‌السلام)، همسر امام سجاد (علیه‌السلام) و مادر امام باقر (علیه‌السلام)، زنی فاضل بوده و در منابع روایی، کرامتی نیز از ایشان نقل شده است.
امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: «مادرم زیر دیواری نشسته بود که ناگاه دیوار شکاف خورد و صدای ریزش سختی به گوش رسید، مادرم با دست اشاره کرد و گفت: نه، به حق مصطفی!
خدا به تو اجازه نداده که بر من فرود آیی. دیوار در هوا معلق بود تا مادرم از آن‌جا گذشت. سپس پدرم صد دینار از برای او
صدقه داد».
امام صادق (علیه‌السلام) مادربزرگ خود را چنین توصیف می‌کند: «کانَتْ صِدِّیقَةً لَمْ تُدْرَکْ فِی آلِ‌الْحَسَنِ امْرَاَةٌ مِثْلُهَا»؛
«او صدیقه‌ای بود که در خاندان امام حسن (علیه‌السلام) زنی هم‌تراز او وجود نداشت».
در منابع حدیثی، روایتی از فاطمه بنت الحسن از پدرش امام حسن (علیه‌السلام)، نقل شده است.
علاوه بر امام محمدباقر (علیه‌السلام) که مهم‌ترین فرزند فاطمه بنت الحسن بوده،
عبدالله باهر نیز فرزند ایشان بوده است.
عبدالله باهر انسانی فاضل و
فقیه و متولی اوقاف
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بود و سپس تولیت اوقاف
امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) را نیز بر عهده گرفت.
